W dniu 14 czerwca br. w ramach projektu „Sektorowa Rada ds. Kompetencji Opieka Zdrowotna i Pomoc Społeczna” odbyła się w Katowicach Ogólnopolska Konferencja Naukowa „Kierunki i wyzwania współczesnej pomocy społecznej – kompetencje, doświadczenia perspektywy”, której tematem przewodnim była próba odpowiedzi na pytanie „Razem czy osobno? Kompetencje w pomocy społecznej i opiece zdrowotnej – stan i kierunki rozwoju”. Konferencja – zorganizowana przez Wyższą Szkołę Pedagogiczną im. J. Korczaka w Warszawie – została otwarta przez prof. Mirosława Grewińskiego – prorektora Uczelni Korczaka w Warszawie, pełniącego jednocześnie funkcję Animatora Rady Sektorowej ds. pomocy społecznej oraz przez Panią dr Katarzynę Delikowską – Dziekan Wydziału Nauk Społeczno-Pedagogicznych w Katowicach.
W ramach Konferencji odbyły się trzy sesje – każda poświęcona odrębnemu tematowi.
Pierwsza zatytułowana, „Kompetencje służb społecznych w systemie pomocy społecznej”, skupiła się na prezentacji mapy kompetencji dla zawodów w tym obszarze. Pani prof. Izabela Krasiejko z Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. J. Długosza w Częstochowie, omówiła poszczególne zawody (m.in. zawód asystenta rodziny) i postawiła zasadnicze pytanie, czy warto tworzyć nowe zawody w systemie pomocy społecznej, czy może lepiej skupić się na specjalizacjach w pracy socjalnej?
Pani prof. Ewa Kantowicz z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie przedstawiła kompetencje kluczowe w pracy z seniorami oraz w pracy socjalnej. Zwróciła także uwagę na stosunkowo nowy problem, którym jest profesjonalna komunikacja w środowisku międzykulturowym. W podsumowaniu przedstawiła cztery nowe obszary kompetencji pracowników społecznych. Pani dr Joanna Staręga – Piasek – wieloletnia dyrektor Instytutu Rozwoju Służb
Społecznych, zainicjowała swoim wystąpieniem dyskusję, czy pracownik socjalny może i powinien być liderem służb społecznych? Poszukiwano także odpowiedzi na pytanie, co powinno być wyzwaniem dla wszystkich służb społecznych oraz jakich kompetencji będziemy potrzebowali w przyszłości?
W kontekście dyskusji nad obszarami, w których realizowane są działania zarówno z zakresu opieki medycznej, jak i społecznej, podkreślono konieczność współpracy profesjonalistów medycznych z pracownikami socjalnymi, którzy na ogół lepiej znają środowisko lokalne i zamieszkujące je rodziny.
Ostatnim punktem pierwszej sesji była prezentacja wyników badań przeprowadzonych na terenie kilku województw, przez Panią dr Katarzynę Delikowską oraz Panią Agnieszkę Żebrowską z Wydziału Nauk Społeczno-Pedagogicznych w Katowicach WSP im. J. Korczaka w Warszawie. Autorki w swoim badaniu pytały pracowników socjalnych, jakie posiadają kompetencje oraz jakie braki kompetencyjne u siebie zauważają. Wyniki wskazały, że badani pracownicy odczuwają braki wiedzy z zakresu gerontologii i psychiatrii, brak umiejętności posługiwania się językiem migowym, a także nie znają języków obcych w stopniu ich zadowalającym, co ma szczególne znaczenie w środowisku multikulturowym. Jednocześnie, nie potrafią tworzyć prezentacji, nie umieją w pełni obsługiwać specjalistycznych programów komputerowych i nie do końca odnajdują się w przestrzeni wirtualnej. Z kolei wysoko ocenili swoje umiejętności społeczne, zwracając jednak uwagę, że nie potrafią dobrze radzić sobie z emocjami i stresem. Nie w pełni również wiedzą, jak budować dobry wizerunek pracownika socjalnego, czego konsekwencją jest obawa przed kontaktem z dziennikarzami.
Druga sesja „Potrzeby zdrowotne jako elementarne potrzeby społeczne” rozpoczęła się od wystąpienia Pani dr Małgorzaty Gałązki-Sobotki z Instytutu Zarzadzania w Ochronie Zdrowia w Uczelni Łazarskiego, która pełni funkcję Animatora Rady Sektorowej ds. opieki zdrowotnej. Prelegentka przedstawiła kluczowe kompetencje dla sektora ochrony zdrowia, zwracając uwagę na rekomendacje Rady Sektorowej. Podkreśliła, że regulacje w tym obszarze dotyczą ośmiu zawodów stricte medycznych oraz zawodów okołomedycznych, Rada zaś rekomenduje przede wszystkim ich uporządkowanie definicyjne i prawne. Mówiąc o kluczowych kompetencjach dla pracowników ochrony zdrowia, zwróciła uwagę, że jest to przede wszystkim konieczność sprawowania opieki skoncentrowanej na pacjencie, umiejętność pracy w zespołach interdyscyplinarnych, korzystanie z praktyk opartych na dowodach, dążenie do ciągłej poprawy jakości w placówkach medycznych, a także skuteczne wykorzystanie nowoczesnych technologii informatycznych. Zaprezentowała również wizję systemu ochrony zdrowia w Polsce w perspektywie roku 2030, w którym to kluczowe znaczenie będzie miała partnerska relacja podmiotów uczestniczących w procesie świadczenia usług zdrowotnych, w których zasadniczą rolę odgrywać będzie kompetentny i zaangażowany personel. Opieka zintegrowana nad pacjentem opierać się będzie przede wszystkim na umiejętnościach pracy zespołowej.
Kolejne wystąpienie w tej sesji – Pani dr hab. Iwony Kowalskiej-Bobko z Instytutu Zdrowia Publicznego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, dotyczyło krzyżujących się kompetencji (skill mix) pracowników ochrony zdrowia, która to koncepcja wydaje się być skutecznym rozwiązaniem braków kadrowych w ochronie zdrowia. Pani Profesor podkreśliła, że dobrze przygotowane i wdrożone krzyżowanie się umiejętności przyczynia się do podniesienia jakości opieki nad pacjentem, zadowolenia pacjenta i lepszych wyników klinicznych. Samo krzyżowanie się kompetencji wymuszane jest przez rosnące koszty personelu wysoko wykwalifikowanego (lekarze, pielęgniarki) i może być postrzegane jako możliwość zmaksymalizowania efektywności budżetu i/lub poprawy jakości opieki.
Ocena umiejętności polega na dopasowaniu kompetencji personelu do potrzeb pacjentów i nie istnieje nic takiego jak optymalna mieszanka umiejętności.
W trakcie tej sesji zostały także zaprezentowane – przez Panią dr Barbarę Więckowską z Katedry Ubezpieczenia Społecznego Szkoły Głównej Handlowej – doświadczenia z mapowania potrzeb zdrowotnych, dotyczące analiz ilościowych w identyfikacji luk kompetencyjnych pracowników ochrony zdrowia w Polsce. Podkreślono nieadekwatne wykorzystywanie kompetencji poprzez prezentację deficytów kompetencyjnych w wybranych obszarach.
Trzecia sesja (ostatnia) miała formę panelu dyskusyjnego, podczas którego uczestnicy (prof. zw. dr hab. Piotr Będowski ze Szkoły Głównej Handlowej, prof. zw. dr hab. Aldona Fraczkiewicz-Wronka z Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, dr Anna Zasada-Chorab z WSP im. J. Korczaka w Warszawie, mgr Joanna Bryłkowska- Hehn – kierownik GOPS w Siechnicach oraz dr hab. Christoph Sowada dyrektor Instytutu Zdrowia Publicznego Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego) dyskutowali na temat opieki długoterminowej, jako wyzwania dla obydwu sektorów – zdrowotnego i społecznego, których funkcjonowanie w ogromnym stopniu uzależnione jest od poziomu finansowania. Uczestnicy zgodzili się, że pomoc społeczna i ochrona zdrowia powinny być równouprawnionymi uczestnikami systemu.
Konferencję podsumował i zamknął prof. Mirosław Grewiński, zachęcając wszystkich do włączenia się do dyskusji na temat kompetencji pracowników, które wymuszą zachodzące zmiany społeczne i demograficzne.
Źródło: sprawozdanie pani dr Jolanty Grzebieluch – Eksperta ds. kontaktów z partnerami społecznymi Sektorowej Rady ds. Kompetencji Opieka Zdrowotna i Pomoc Społeczna